Via afkopen partneralimentatie de woning verwerven

Vanaf 2020 is het recht op partneralimentatie beperkt tot de helft van de periode waarin je getrouwd was, of geregistreerd partners. Daarbij geldt een maximum van vijf jaar, uitzonderingen daargelaten (zie onderaan). Voor het aanvragen, of overnemen van een hypotheek is dat lastig. Bij het bepalen van je leencapaciteit moeten geldverstrekkers namelijk uitgaan van een inkomensstroom van minimaal tien jaar. Tegelijkertijd is de kans groot dat de woning de laatste jaren flink meer waard werd. Het verschil tussen deze marktprijs en de resterende hypotheekschuld is de overwaarde. De vertrekkende partij heeft recht op de helft daarvan, evenals op het saldo van de andere bezittingen en eventuele schulden, tenzij dat via voorwaarden anders is bepaald.

Afkopen partneralimentatie
Het afkopen van partneralimentatie is niets anders dan direct één groot bedrag uit het vermogen ontvangen in plaats van een periodieke uitkering. Dit biedt beide ex-partners meer ruimte bij het aanvragen van een volgende hypotheek. In een klassieke situatie daalt de inkomenspositie van de man als die enkele jaren alimentatie moet betalen, terwijl die inkomsten voor de vrouw niet meetellen, althans niet voor de bank. Een bedrag ineens kan dan praktischer zijn. Valt dit toe aan wie in de woning blijft, dan kan die er de ander (deels) mee uitkopen. Die ander is dan niet langer hoofdelijk aansprakelijk voor de hypotheek. 

Dit soort afspraken wordt vaak in onderling overleg bereikt, met een mediator of in het bijzijn van beider advocaten. Verstandig is daar ook een financieel expert bij te betrekken, die goed bekend is met alle fiscale aspecten. Voor deze constructie moet wel sprake zijn van een alimentatieplicht. Ook moet degene die de hypotheek overneemt volgens de leennorm voldoende inkomen hebben om de woonlasten te kunnen voldoen.

Vaststellen van het bedrag
De hoogte van partneralimentatie wordt altijd eerst netto berekend en daarna gebruteerd. Dat is om fiscale redenen:

• Wie alimentatieplichtig is mag het betaalde bedrag verrekenen via de persoonsgebonden aftrek
• Ontvangen alimentatie beschouwt de fiscus als 'periodieke uitkering en verstrekking', waarover inkomstenbelasting verschuldigd is

Ook zullen partijen rekening houden met de kans op omstandigheden waaronder de verplichting in de toekomst zou wijzigen of vervallen. Bijvoorbeeld omdat het inkomen van een van beiden verandert, wanneer de rechthebbende gaat samenwonen, of als er iemand overlijdt. Wat men als eenmalig bedrag overeenkomt is dus veelal lager dan het maximaal aantal maanden maal het bedrag bij aanvang.

Recht op overwaarde gebruiken voor de afkoop
Niet zelden is er onvoldoende vrij vermogen om de overeengekomen netto alimentatie-afkoop van te betalen. Als degene die vertrekt alimentatieplichtig is, kan die afzien van (een deel) van de overwaarde waar hij recht op heeft. Dat wordt dan voor wie achterblijft beschouwd als (te) ontvangen alimentatie. Een vermogensuitruil dus, die bovendien fiscaal voordelig kan worden geregeld. Het alimentatiebedrag mag worden gebruteerd als uitkoop van de overwaarde. Ook kunnen partners in het jaar van de scheiding nog gezamenlijk aangifte doen voor maximaal belastingvoordeel en dat nader verdelen.

Alternatief kan men op fiscale gronden kiezen voor een verrekening van de overwaarde over bijvoorbeeld drie jaar. De vordering die zo ontstaat kan worden vastgelegd via een onderlinge  hypothecaire lening. Dat leidt tot nog wat hogere bruto afkoop, terwijl de betaalde rente aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting. In beide gevallen gaat er feitelijk geen (of minder) geld heen en weer. Doel is dat de uitruil beide partijen meer financiële armslag oplevert.

In harmonie scheiden kan lonen
Scheiden is geen feest, maar met een goede mediator blijft de communicatie open. Deze staat tússen de partijen, die zelf de regie op de uitkomst houden. Een ervaren fiscalist kan daarbij zorgen dat beide ex-partners maximaal profiteren van de belastingmogelijkheden. Met goede wil en heldere afspraken kan de woning dan hopelijk toch voor een van de partijen — en eventuele thuiswonende kinderen — behouden blijven.