Bij de start van het leenstelsel gingen veel (oud) studenten uit van een ‘renteloze’ lening. Dat leidde soms tot wat al te gemakkelijk ‘maximaal lenen’. Voor anderen was dat simpelweg noodzaak, gezien hun dure studie en/of woonsituatie. De afschaffing van de basisbeurs zorgde zo voor een verdubbeling van de totale studieschuld.

Toch rente betalen

Eerder bleek al dat er toch rente betaald moest worden, naast het aflossen van de schuld. Voormalig studenten die nu 25-30 jaar oud hebben gemiddeld een studieschuld van bijna € 23.000. Bij een stel op zoek naar een woning kan dat zomaar oplopen naar een halve ton of meer. Met name de ‘pechgeneratie’ — studenten die tussen 2015 en 2022 onder het leenstelsel vielen — wordt hard getroffen door de vervijfvoudiging van de huidige rente.

Bij een gemiddelde schuld stijgt het de rente van ongeveer een tientje naar € 50,- per maand. Bij een stel is dat dus zomaar het dubbele of meer. Dat beperkt natuurlijk hun netto besteedbaar inkomen. Volgens de norm moeten geldverstrekkers zich bij een hypotheek­aanvraag baseren op de hoogte van de oorspronkelijk schuld, ook al is er afgelost. Maar steeds meer kijkt men ook naar de betaalbaarheid van een lening en niet alleen naar wat volgens de norm haalbaar is. Een lagere schuld is dan gunstig maar versneld aflossen ligt niet voor de hand bij starters. Hogere netto rentelasten zijn juist minder positief.

Het nieuwe, hogere rente­percentage is van toepassing op verschillende groepen, zoals studenten die dit jaar hun studie afronden, oud-studenten die volgend jaar aan hun tweede vijfjarige aflossingsperiode beginnen, huidige studenten die hun schuld opbouwen, en oud-studenten die nog onder het oude stelsel studeerden (voor 2015). Deze laatste groep zal vanaf het nieuwe jaar een 2,95% rente betalen en heeft een aflostermijn van 15 jaar in plaats van 35 jaar.

Zorgen ondanks basisbeurs

Sinds dit collegejaar is de basisbeurs weer ingevoerd. Maar voorzitter van het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) Demi Janssen maakt zich toch zorgen: "Het collegegeld stijgt, de koopkrachtmaatregel wordt niet verlengd. Studenten krijgen met de ene klap na de andere te maken. En nu ook oud-studenten. Dit is echt niet niks."

Demissionair minister Dijkgraaf van Onderwijs begrijpt de zorgen van studenten en wijst op maatregelen die financiële rust moeten bieden, zoals de basisbeurs, een ruimere aanvullende beurs en energietoeslag voor sommige studenten. Hij benadrukt dat DUO rekening houdt met de financiële situatie van studenten, waarbij lagere inkomens ook lagere maandelijkse aflossingen kennen. Daarmee wordt er echter nog geen oplossing aangedragen voor de pechgeneratie.

Studenten­organisaties pleiten voor een renteplafond op studieschulden, en benadrukken dat de renteverhoging niet strookt met de beloften van de overheid aan jongeren die dachten dat ze voordelige leningen zouden afsluiten. Deze verandering raakt vooral studenten die afhankelijk waren van leningen om hun studie en woonkosten te financieren. En zij die nu met een stap naar een koopwoning willen zetten.