Het bijzondere van zonnepanelen is dat ze vooral veel opbrengen wanneer dat minder nodig is: hartje zomer, overdag. Tijdens de donkere winterperiode is de dagopbrengst maar een fractie, terwijl je woning dan juist meer energie vraagt, bijvoorbeeld voor verlichting en steeds vaker voor een (elektrische) warmtepomp — we willen immers ‘van het gas af’. Om de elektrificatie van Nederland te stimuleren werd twintig jaar geleden de salderingsregel in de wet opgenomen. Salderen maakt het mogelijk je winterverbruik te compenseren met de extra zomerse energie die je teruglevert aan het net.

Afbouw leek logisch

Onder Rutte IV werd besloten om de salderingsregeling vanaf 2025 geleidelijk af te bouwen. Maar de Eerste Kamer stemde onlangs tegen dit plan. Ook Vereniging Eigen Huis (VEH), woningcorporaties en de Consumentenbond pleitten voor uitstel. Zij vrezen dat de afbouw het investeren in zonnepanelen minder aantrekkelijk maakt, omdat dit de terugverdientijd van zonnepanelen zal verlengen. Dat de regeling eerder aantrekkelijk was, is helder: Nederland kent wereldwijd het grootste aantal zonnepanelen per inwoner. Zelfs onze absolute opbrengst is praktisch gelijk aan die van Frankrijk, dat viermaal zo groot is en 10% meer zon-uren telt.

Energiebedrijven ongerust

Terwijl zonnepaneelbezitters tevreden zijn over de salderingsregeling, geven energiebedrijven aan dat handhaving ervan hen te veel geld kost. ‘s Zomers dreigt er soms een overschot aan energie waar geen vraag naar is, en dat is letterlijk waardeloos. En het produceren van winterse stroom is vanwege de gestegen gasprijzen juist duurder geworden. Daarbij moet er dringend worden geïnvesteerd in de capaciteit van het net, dat in diverse regio's tegen zijn grenzen aanloopt.

Afwentelen op huiseigenaren

Sommige energiebedrijven zijn al begonnen met het doorberekenen van die extra terugleverkosten aan eigenaren van zonnepanelen. Vandebron en Budget Energie doen dat openlijk, anderen meer heimelijk. Zij verhogen bijvoorbeeld het vastrechttarief (los van je verbruik) of geven geen cashback aan trouwe klanten (met panelen). Die kosten kunnen flink oplopen. Wie bij Budget Energie bijvoorbeeld meer dan 4.000 kWh stroom aan het net levert, betaalt daar 480 euro per jaar voor.

Een ander argument voor een toeslag bij zonnestroom is dat huishoudens zonder zonnepanelen nu gedupeerd worden. Zij betalen indirect mee aan de salderingsregeling via de variabele elektriciteitskosten. Zonder zonne-subsidie zou hun tarief dalen. De energiebedrijven beloven dat de heffingen verdwijnen of worden verlaagd als de salderingsregeling wordt afgebouwd. Maar die plannen staan dus in de koelkast. Naar verwachting gaan daarom ook andere energieleveranciers snel extra kosten in rekening brengen aan klanten met zonnepanelen. Ze kunnen op diverse manieren ‘aan de knoppen draaien', getuige een recente uitzending van Radar.

Meer zekerheid

De Consumentenbond concludeert uit de weinig transparante beprijzing van elektriciteit dat deze niet ‘aan de markt’ kan worden overgelaten. Met VEH pleiten ze daarom voor meer zekerheid, bijvoorbeeld in de vorm van langjarige minimumtarieven voor terug geleverde stroom. Ook meer toezicht door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) vinden zij wenselijk.

Thuis- of buurtbatterijen?

Duitsland kent geen salderingsregeling. Daarom worden zonnepanelen daar vaak in combinatie met een thuisaccu geïnstalleerd. Met de afbouw van het salderen in het vooruitzicht hebben ook Nederlandse installateurs zich hierop voorbereid. Alleen is een eigen thuisbatterij, of een gezamenlijke oplossing met de buurt veelal nog niet rendabel. Onzeker is ook of er subsidiëring voor komt, blijkt uit recent onderzoek.

Ondertussen adviseert klimaatminister Jetten om je stroomgebruik af te stemmen op de momenten dat de zon schijnt. Maar dan moet je wel thuis zijn, want slimme apparaten die dat zelf kunnen bepalen, zijn er nog nauwelijks.