In acht jaar tijd telt Nederland ruim tien maal zoveel woningen van meer dan een miljoen. Heb jij een eigen woning, dan steeg jouw vermogen op papier vast ook flink. Wanneer dat ooit overgaat naar je erfgenamen, roomt de Belastingdienst daar 10-20% van af, of meer. Dat geldt niet voor wat je nu al belastingvrij schenkt. Maar wat als je geen middelen vrij hebt, of wilt maken? Schenken op papier kan ook. Wat zijn de voor- en nadelen?
Het verschil tussen je bezittingen en schulden bepaalt je vermogen. Voor velen vormt de eigen woning daar een belangrijk onderdeel van, met daartegenover een (aflopende) hypotheekschuld. Maar ook beleggingen, spaargeld of een onderneming kunnen een rol spelen bij wat je aan het einde van je leven nalaat. Afhankelijk van de hoogte van hun erfdeel betalen je kinderen en partner daarover 10 of 20 procent erfbelasting, boven een eventuele vrijstelling. Voor kleinkinderen is dat 18 of 36 procent en voor 'derden' zelfs 30 tot 40 procent. Schenk je hen bij leven al het nodige, dan scheelt dat je erfgenamen dus een flinke scheut belasting.
Bij leven geld overmaken
Je mag je erfgenamen of anderen natuurlijk zoveel overmaken als je wilt, alleen bestaat er niet alleen erfbelasting, maar ook schenkbelasting. Gelukkig kent ook die vrijstellingen. Zo mag je kinderen tussen hun 18e en 40e elk jaar ruim vijfenhalf duizend euro geven, zonder dat ze hierover belasting verschuldigd zijn. Voor andere familieleden en vrienden is dat ongeveer 40% daarvan (2022: € 2274). Deze maxima worden elk jaar wat verhoogd.
Verder kunnen kinderen en soms anderen eenmalig gebruik maken van een verhoogde vrijstelling. De veelbesproken 'jubelton' is daar een voorbeeld van: dit jaar voor het laatst mag iemand maximaal € 106.671 belastingvrij ontvangen voor de aanschaf van een woning. Op de site van de Belastingdienst vind je de voorwaarden hierbij, en bij andere schenkingen antwoord op de vraag: betaal ik schenkbelasting? ⎆
Uitzondering
Wat je bij leven feitelijk schenkt, is niet meer van jou. Het telt dus niet meer mee bij je erfenis. Alleen maakt de fiscus een uitzondering voor wat je weggaf binnen 180 dagen voor je overlijden. Deze bedragen neemt men wel mee in het te verdelen vermogen en hierover betalen de erfgenamen dus mogelijk wel belasting.
Schenken op papier
Mooi dat je een deel van je erfenis al jaarlijks aan je (klein)kinderen kunt schenken, maar wat als je zulke bedragen niet zomaar kunt, of wilt overmaken? Schenken op papier biedt dan een oplossing. Daarbij wordt er geen geld overgemaakt, maar ontstaat er simpelweg een vordering die ooit — bijvoorbeeld na overlijden — wordt ingelost. In twintig jaar kan dit belastingvrij oplopen tot ruim een ton, of meer als je eenmalig een groter bedrag schenkt. Per kind. Wat komt hierbij kijken en wat zijn de voor- en nadelen?
Voordelen zijn:
- Je houdt de beschikking over je vermogen
Je hoeft geen geld vrij te maken dat bijvoorbeeld nu in de woning zit, in aandelen of een onderneming en kunt gewoon verder leven zoals je gewend bent. - Het verlaagt de erf- en schenkbelasting
De vorderingen vallen buiten de erfenis. Daarom hoeven je nabestaanden aan wie je de schenkingen deed hierover geen erfbelasting te betalen. Blijf je binnen de vrijstellingensgrenzen dan geldt dat ook voor de schenkingen. - Mogelijk belastingvoordeel in Box-3
Omdat je alleen op papier schenkt ontstaat er een schuld. Deze verkleint je vermogen en dat kan belasting besparen bij je aangifte in Box-3. - Meer toeslag of lagere eigen bijdrage verzorgingshuis
Mocht je ooit verhuizen naar een zorginstelling dan speelt je vermogen ook een rol. Door de papieren schenkingen is dit lager, waardoor je eigen bijdrage mogelijk ook lager uitvalt. Verder kom je hierdoor mogelijk wel in aanmerking bepaalde toeslagen.
Maar houd ook rekening met het volgende:
- Je moet minimaal 6% rente betalen
Over het geschonken bedrag moet je elk jaar minstens 6% rente betalen aan de ontvanger. De Belastingdienst ziet de schenking op papier als schuld: de ontvanger heeft je schenking als het ware direct weer aan jou terug geleend. De rente mag niet worden opgeteld bij de schuld. Over elke vijfduizend euro op papier moet je dus jaarlijks 300 euro rente betalen. Doe je dat niet dan wordt de schenkingen niet erkend en tellen ze mee in de erfenis voor de erfbelasting. Over de rente die je overmaakt, betaalt de ontvanger overigens geen inkomstenbelasting. - De begunstigde betaalt vermogensbelasting
De schuld die voor jou een aftrekpost is in Box-3 telt voor je kind of kleinkind mee als bezit. Boven de vrijstelling betaalt het daarover een vermogensrendementsheffing. Die pakt overigens wel ruim lager uit dan de 6% rente die jij overmaakt. - Beperking toeslagen van kinderen
Hoewel een (klein)kind niet over de vordering op papier kan beschikken, tellen de schenken wel mee in zijn vermogen. Dat kan een belemmering vormen wanneer het ooit een beroep wil of moet doen op bijstand. Probeer te voorzien in hoeverre dit een probleem kan worden. - Leven met schulden
Hoewel velen zonder bezwaar een hypotheek afsluiten — vaak je grootste lening ooit — , staat het idee van (andere) schulden sommige mensen niet aan. Ben jij zo iemand, dan past schenken op papier mogelijk niet bij jou. Begin er dan niet aan.
Notaris noodzakelijk?
Van feitelijk schenken moeten beide betrokkenen aangifte doen bij de Belastingdienst. Dat maakt hen voldoende duidelijk. Dat is anders wanneer je op papier schenkt, met het idee dat de vordering pas na je overlijden wordt ingelost. Dergelijke schenkingen moeten altijd bij de notaris worden vastgelegd. Elke keer opnieuw, en dat kost geld.
Uitgestelde schenking zonder notaris
Is de bedoeling dat je je papieren schenking later ‘bij leven’ zult overmaken, bijvoorbeeld na verkoop van je woning, dan volstaat een onderhandse akte voor de inkomstenbelasting. Dat bespaart je de notariskosten. Maar let op: voor de erfenis is het geen erkende schuld. Je kinderen hebben dan niet het voordeel dat ze minder erfbelasting betalen na je overlijden.
Verplicht 6% rente betalen én notariskosten, is dat de moeite dan wel waard? Bij de planning rond een serieus vermogen is advies van een financieel expert en/of notaris sowieso een aanrader. Geld- en belastingkwesties en hoe daar slim mee om te gaan behoren natuurlijk tot hun dagelijks werk.
Per notariële akte kun je bovendien nadere afspraken vastleggen. Bijvoorbeeld dat jouw (papieren) schenking ‘in privé’ gedaan wordt, zodat deze bij een echtscheiding niet gedeeld hoeft te worden met de vertrekkende partner. Wat ook kan… in de akte de optie opnemen tot het herroepen van de schenking. Flauw? Niet bepaald, want in een onverhoopt scenario kan jouw (klein)kind eerder overlijden dan jij en wordt jij de erfgenaam. Dan zou het heel zuur zijn als je over je eerder geschonken vermogen alsnog belasting moet betalen. Zo'n clausule kan dat voorkomen.
Meer schenken dan de vrijstelling
Hierboven gaven we al aan dat je ook meer kunt schenken dan is vrijgesteld van belasting. Als je bedoeling is je vermogen fiscaal zo gunstig mogelijk over te dragen kan dat ook op papier. Over een groot eenmalig bedrag betaalt je kind dan (boven de vrijstelling) 10% schenkbelasting, terwijl het daarover bij jouw overlijden misschien het hogere tarief van 20% erfbelasting verschuldigd is. Dan is de nota van de notaris snel terugverdiend.
Bron: Nationale Hypotheekbond