Helft Nederlandse huishoudens financieel kwetsbaar

Het onderzoek onder vijfduizend Nederlandse huishoudens gebeurde in samenwerking met het Nibud, de Universiteit Leiden en ING. Het bracht de financiële situatie van de deelnemers in kaart, naast hun gedrag en gevoelens op vijf deelgebieden: inkomsten, uitgaven, sparen, lenen en plannen. Ook de kennis van financiële kwesties en hun algemene houding hierin is tegen het licht gehouden. Volgens de onderzoekers doet maar 27 procent van de ondervraagden het goed.

Financieel gezond
In geldkwesties is het natuurlijk van belang verder te kijken dan naar of er nú financiële problemen zijn. Juist ook iemands kwetsbaarheid — of weerstand — op de lange termijn is van belang. Bij hun oordeel over iemands financiële gezondheid hanteert Deloitte twee criteria:

• je kunt comfortabel voldoen aan je huidige en lopende verplichtingen
• én je kunt met financiële zekerheid je levensdoelen nastreven

De onderzoekers komen tot enkele behoorlijk alarmerende diagnoses. Zo blijkt ruim een derde van alle ondervraagden bij financiële beslissingen vooral naar de korte termijn te kijken. Men leent bijvoorbeeld liever dan dat men ergens voor spaart. Alleen op dit aspect zijn vrouwen iets verstandiger dan mannen. Op de andere vlakken valt er nog een flinke emancipatieslag te maken: met een lager inkomen hebben vrouwen minder spaarbuffers en ook qua kennis en planning ligt er een uitdaging. Tegelijkertijd stelt Peter van Loon van Deloitte dat mannen hun kennis van zaken vaak overschatten, en ook dat kent risico's.

Vinger aan de pols
Zelfs voor wie op dit moment wel financieel gezond is, blijkt geldzaken plannen vaak lastig. Een op de drie huishoudens heeft de lange termijn niet scherp op het netvlies. Bij een kwart van deze groep loopt er een consumptief krediet, maar tien procent daarvan heeft geen idee hoe hun schulden eruit zien. En bij een op de tien ontbreekt een buffer om zes maanden of langer rond te komen als de belangrijkste inkomstenbron wegvalt. 

Omdat er in de drie grootste steden van Nederland relatief meer jongeren en zzp'ers wonen, is het daar gemiddeld wat minder goed gesteld met de financiën dan erbuiten. Dit is ook omdat hier vaker echtscheidingen en baanverlies voorkomen.

Bijspijkeren en plannen
Bij veruit de meeste huishoudens valt er op een of meer financiële aspecten wat te verbeteren, vooral op het gebied van kennis en planning. Dat geldt voor zowel jong als oud, en net zo goed voor midden- en hogere inkomens als voor mensen met een smallere beurs. *Millennials* en jongeren richten zich vaker op doelen in het hier en nu, en dat maakt ons onbewust kwetsbaar op de lange termijn. Niet alleen neemt het leven soms een onverwachte wending, het realiseren van bepaalde doelen vergt vaak ook tijd. Dat geldt net zo goed voor andere generaties. En het pensioen? Keer op keer blijkt dat velen zich daarop verkijken en dat een gat niet zomaar gedicht is.