Dit is misschien wel de belangrijkste vraag. Vaak zal voor de hand liggen wie je wilt dat je vertegenwoordigt als je dat zelf niet meer kunt. Bijvoorbeeld je partner. Maar als je die niet (meer) hebt, of als hij of zij daartoe niet in staat is, wie vertrouw je dan de beslissingen toe in moeilijke tijden? Spreek je wensen door met je vertrouwenspersoon voordat je een levenstestament maakt. Is hij of zij wel bereid om die taak op zich te nemen? Past zo'n rol wel in zijn of haar leven? Komen jullie opvattingen wel overeen? Ga na of verschillen van inzicht tot problemen zouden kunnen leiden. Is er sprake van minder affiniteit met één van de onderwerpen die je wilt regelen (bijvoorbeeld de belastingaangifte of bepaalde andere financiële zaken), benoem dan een tweede vertrouwenspersoon. Spreek in dat geval ook met hen beiden door wat de rolverdeling volgens jou zou moeten zijn en leg dit vast.
Al meer dan 1 miljoen Nederlanders met een levenstestament
Een normaal testament regelt de verdeling van je vermogen ná je overlijden. Maar wat als je bij leven — tijdelijk of permanent — je eigen eigen beslissingen niet meer kunt, of wilt nemen? Om dat vast te leggen kozen al meer dan 1 miljoen Nederlanders voor een levenstestament. Radio 1 Nieuwsweekend interviewde er een notaris over.
In een levenstestament wordt vastgelegd wie je financiële, medische en persoonlijke zaken regelt als je dat zelf niet meer kunt, of wilt. En op welke manier die persoon dat zal doen. Steeds meer Nederlanders kiezen daarvoor en houden zo de regie over hun leven. In het eerste kwartaal van 2023 nam het aantal levenstestamenten toe met 12,5 procent, van 47.000 tot 53.000. Inmiddels staat de teller boven de 1 miljoen. Dit betreft testamenten die bij de notaris zijn getekend. Wat je wilt, kun je ook zelf vastleggen, maar de gang naar de notaris heeft zeker voordelen, en is bij sommige kwesties zelfs verplicht.
‘Teken vandaag voor morgen’
In 2021 voerden ruim 300 notarissen campagne onder het bovenstaande thema. Juist omdat niemand weet wat hem of haar morgen overkomt, is uitstel onverstandig. Ook op jonge leeftijd doe je er goed aan niet alleen na te denken over wat er moet gebeuren, maar dat ook vast te leggen. En te bespreken. Met een levenstestament geef je een uitgebreide (‘aangeklede’) volmacht aan een vertrouwenspersoon voor als het niet goed meer met je gaat.
Een levenstestament is een volmacht waarmee je iemand de bevoegdheid geeft om namens jou beslissingen te nemen
Joyce Bouma, kandidaat-notaris (op radio 1 Nieuwsweekend)
De campagne bleek een succes, zowel onder jongeren als senioren. Dat is mede omdat je de volmacht ook in kunt roepen wanneer je nog fysiek en mentaal nog wel in staat bent tot het nemen van beslissingen, maar dat liever aan een kind of iemand anders overlaat — bijvoorbeeld het betalen van de rekeningen of de verkoop van je woning.
Uitzending terugluisteren
Op zaterdag 29 juli gaf kandidaat-notaris Joyce Bouwsma een uitgebreid interview aan Diewertje Blok van Nieuwsweekend (Max - Radio1) . Luister, of kijk dit fragment terug.
Fragment terugluisteren
Geen zekerheid, wel een goede garantie
Overigens biedt een levenstestament geen 100 procent zekerheid dat je wensen worden uitgevoerd. Wetten kunnen immers veranderen en artsen of instanties kunnen het niet eens zijn met jouw wensen. Zeker is wel, dat er bij de introductie van het levenstestament in Nederland uitgebreid overleg is geweest tussen juristen en vertegenwoordigers van banken, artsen, accountants enz. Doel daarbij was het levenstestament zo goed uitvoerbaar mogelijk in te richten.
Leg je je wensen op tijd en duidelijk vast, dan wordt er in ieder geval rekening mee gehouden. Regel je niets, dan tast je naaste omgeving in het duister. Dat is niet alleen lastig voor hen, maar mogelijk ook (financieel) flink nadelig. Terwijl jij dat natuurlijk graag anders had gezien.
Financiële kwesties en de notaris
Betreffen jouw wensen ook bepaalde financiële kwesties? Laat een notaris dan van jouw (levens)testament een akte opmaken. Banken stellen dat namelijk als eis. Als expert in geldzaken kan je adviseur je helpen bij het bepalen en regelen wat je wilt.
Zeven zaken die je kunt regelen
Uiteraard bepaal je zelf of een levenstestament jou zinvol lijkt. Je leeftijd, burgerlijke staat, eventuele kinderen en de omvang van je vermogen spelen daarbij een rol. En meer persoonlijke aspecten misschien: wat je wilt vastleggen over het type zorg en medische kwesties. Klik hieronder en vind zeven zaken die je kunt regelen.
Heb je een eigen woning, dan kun je instructies opnemen over de verkoop ervan wanneer je er zelf niet meer kunt blijven wonen. Misschien mogen je kind(eren) een eerste bod doen? Wat zie je graag dat er met de inboedel gebeurt? Of met je auto.
Denk hierbij aan het beheren van je bank- en belastingzaken. Houd een overzicht bij van je bankrekeningen, verzekeringspolissen en dergelijke. Op die manier help je je vertrouwenspersoon wegwijs te worden in je financiële zaken.
Wanneer je jaarlijks schenkingen doet, bijvoorbeeld aan je kinderen of aan een goed doel, dan wil je misschien dat die doorgaan - of juist stoppen - wanneer het niet meer goed met je gaat. Je kunt daarbij ook voorwaarden opnemen, bijvoorbeeld dat je wilt dat schenkingen stoppen op het moment dat je vermogen tot een bepaald bedrag is geslonken. Andersom kan ook. Spaar je bijvoorbeeld voor een doel en blijkt dat door medische tegenspoed niet haalbaar, dan kun je nu al vastleggen dat je dat saldo wilt aanwenden voor een schenking aan jouw dierbaren. Dat gebeurt dan alsnog met een warme hand en is fiscaal mogelijk voordeliger omdat je je erfgenamen hiermee een stukje successierecht bespaart (erfbelasting).
Als je een eigen bedrijf hebt en je bent plotseling niet meer in staat om daar leiding aan te geven, wat moet er dan gebeuren? Verkopen of voortzetten? En onder wiens leiding? Het is goed om over dat soort dingen na te denken en daarover het nodige op te nemen in je levenstestament.
Je kunt in het levenstestament instructies aan je vertrouwenspersoon opnemen over wat je wenst in bepaalde medische situaties. Mag je vertrouwenspersoon de beslissingen nemen of laat je het liever aan de doktoren over? Je voorkomt daarmee misschien dat je naasten geconfronteerd worden met heel moeilijke beslissingen. Ook kun je bijvoorbeeld je wensen ten aanzien van je persoonlijke zorg vastleggen. Juist voor de meer ethische kwesties is het van belang dat je deze regelmatig bekrachtigt.
Vanzelfsprekend is het verstandig je wensen kenbaar te maken omtrent je begrafenis of crematie. Ook dat kan in je levenstestament. Maar dank ook aan wat je wenst op het gebied van orgaandonatie. Heb je daarover al iets opgenomen in een eerder levenstestament, weet dan dat de donorwet per 1 juli 2020 is veranderd. Met deze wet komt iedereen in Nederland vanaf 18 jaar in het Donorregister. Heb je nog geen keuze ingevuld? Dat kan via deze link (inloggen met DigiD).
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis cin elit. Nunc purus libero, interdum sed blandit acp retium facilisis turpis. Donec dictum neque veloran tristique egestas nulla mollis dui lorem dolor.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis cin elit. Nunc purus libero, interdum sed blandit acp retium facilisis turpis. Donec dictum neque veloran tristique egestas nulla mollis dui lorem dolor. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis cin elit. Nunc purus libero, interdum sed blandit acp retium facilisis turpis. Donec dictum neque veloran tristique egestas nulla mollis dui lorem dolor.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis cin elit. Nunc purus libero, interdum sed blandit acp retium facilisis turpis. Donec dictum neque veloran tristique egestas nulla mollis dui lorem dolor.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis cin elit. Nunc purus libero, interdum sed blandit acp retium facilisis turpis. Donec dictum neque veloran tristique egestas nulla mollis dui lorem dolor. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis cin elit. Nunc purus libero, interdum sed blandit acp retium facilisis turpis. Donec dictum neque veloran tristique egestas nulla mollis dui lorem dolor.
Op al deze zaken kun je dus toch nog invloed uitoefenen als je zelf niet meer kunt beslissen. Dit zijn de belangrijkste voorbeelden, maar misschien zijn er nog andere zaken die voor jou belangrijk zijn om vast te leggen.
Eigen huis opeten
Wie onverhoopt in een instelling met permanente zorg belandt, moet soms het hele huis 'opeten'. Voor erfgenamen blijft er dan niets, of minder over. Volgens de Wet langdurige zorg (Wlz) — opvolger van de AWBZ — hangt de eigen bijdrage af van de hoogte van het vermogen in box 3. Een goed opgesteld levenstestament kan helpen een hoge bijdrage te voorkomen.
Goed voorbereid naar de notaris
Online vind je tal van websites met tips en checklists om je wensen op papier te zetten. Dat is betaalbaar en biedt extra structuur. Toch is het niet (altijd) voldoende alles goed door te spreken en zelf vast te leggen. Een levenstestament heeft pas een goede juridische basis als je dit regelt via een notaris. Dat is duurder, maar biedt zeker een meerwaarde. Ten eerste stelt een notaris vast of je nog in staat bent om je wil te bepalen. Verder maakt hij een akte op van je levenstestament, die hij bewaart. En hij zorgt dat die wordt opgenomen in het Centraal Levenstestamenten Register. Zo weet je zeker dat niemand twijfelt over wat jij wilt, wanneer je dat op enig moment zelf niet meer kunt aangeven.
Betrek de huisarts erbij
Neem je in je levenstestament wensen over medische kwesties op, bespreek die dan na het opstellen met je (huis)arts. Er zijn twee documenten die jullie daarbij behulpzaam kunnen zijn. Ze zijn ontwikkeld door de Patiëntenfederatie samen met de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). Het ene bevat informatie voor jou ⎆, het andere informatie voor je (huis)arts. ⎆
Doel hiervan is om misverstanden weg te nemen. Zo is het bijvoorbeeld niet nodig dat opnieuw kosten voor de notaris te maken als je je medische wensen wilt veranderen. Je kunt die gewoon met de dokter bespreken die ze vastlegt in je medisch dossier.
Bron: Nationale Hypotheekbond